OVER TOEVAL

Ooit las ik een boek – een van mijn lievelingsboeken, De Magische Mantels van Diana Wynne Jones – over een meisje dat de toekomst kan veranderen door verhalen te weven in gewaden. Ze weeft woorden, zinnen en dialogen, ze weeft stambomen en gebeurtenissen, ze beschrijft landschappen, mensen en ontmoetingen, en uiteindelijk begrijpt ze wat haar kracht is: wat zij weeft, wordt werkelijkheid. Aan het eind van het boek weeft ze met speciaal gouddraad een visioen.

Stel nou dat dat echt zou kunnen. Stel nou dat alles wat je schrijft of vertelt werkelijkheid wordt. Wat zou je dan schrijven? Wat zou jij opschrijven als je wist dat alles wat je opschreef echt zou gebeuren?

Eerst even naar de Titanic. In 1912 zonk de Titanic, het grootste passagiersschip aller tijden. Veertien jaar eerder, in 1898, schreef een zekere Morgan Robertson een roman met de titel Futility, or the Wreck of the Titan. Hierin zinkt het grootste passagiersschip aller tijden, de Titan, na een botsing met een ijsberg. Net als de ramp met de Titanic vindt deze ramp ’s nachts plaats, in de Noordelijke Atlantische Oceaan, 400 mijl van Newfoundland (de echte Titanic zonk ongeveer 350 mijl van Newfoundland). Niet alle details komen overeen: zo had de Titan een lengte van 882 voet (Titanic: 800 voet), had de Titan maar 20 reddingsboten (Titanic: 24 reddingsboten) en voer de Titan te hard met 25 knopen (de Titanic te hard met 23 knopen). Maar toch!

Ander voorbeeld. In 1838 publiceerde Edgar Allan Poe een boek met de titel The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket, waarin vier mannen in een op drift geraakte vissersboot zitten. Ze hebben niets te eten en loten wie van hen ze zullen opeten. Het lot valt op een jongen met de naam Richard Parker. In 1884, 46 jaar later, zit een aantal mannen na een schipbreuk daadwerkelijk in een reddingsboot. Ze hebben niets te eten en besluiten te loten wie van hen wordt opgegeten. De keus komt te vallen op een jongen die toch al halfdood is, met de naam… Richard Parker.

Kan het nog bizarder? Ja. Hans C. Moolenburgh, huisarts in ruste, schreef in de jaren negentig verhaaltjes voor een ernstig verlamde patiënte van hem. In juni 1994 schreef hij een absurd verhaal over iemand die op een tapijt boven Jeruzalem vliegt. Het personage ziet dat de stad onder hem is overgenomen door een enorme octopus. Op 15 maart 1995 las een verpleegkundige het verhaal voor aan de bedlegerige patiënte. Drie dagen later berichtte de krant over wat er de dagen daarvoor in Israël was gebeurd. In een wijk in Jeruzalem hadden Arabische bewoners als protestactie overal posters van enorme octopussen opgehangen. Op de dag dat het verhaal werd voorgelezen, was Jerusalem daadwerkelijk vergeven geweest van octopussen.

Natuurlijk kan het allemaal toeval zijn. Maar wat als het geen toeval is? Wat als synchroniciteit (Wikipedia) echt bestaat? Wat als de zogenaamde law of attraction (Wikipedia) ook werkt voor kunstuitingen, voor films, vertellingen, romans? Wat betekent het dan om films te maken over geweld, over de ondergang van de aarde, over kwaadaardige buitenaardse wezens die de aarde komen vernietigen? Wat betekent het dan om boeken te schrijven over ongelukkige mensen, dystopia’s, de Derde Wereldoorlog?

Stel nou dat alles wat je schrijft werkelijkheid wordt. Wat zou u opschrijven als u wist dat alles wat u opschreef echt zou gebeuren? Wat zou er in uw magische schrijfsel staan? Zou u iets opschrijven over uw eigen leven? Zou u het leven van iemand anders proberen te sturen? Of schrijft u iets op over de wereld in het algemeen? Hoe zou de wereld eruitzien als u hem zou kunnen scheppen op papier? Als experiment zou ik graag eens aan willekeurige mensen vragen om een magisch schrijfseltje te schrijven. “Schrijf iets moois op waarvan u zou willen dat het echt zou gebeuren of echt zou bestaan.” En dan kijken wat eruit komt.

 

Hans C. Moolenburgh verzamelde jarenlang toevalligheden en publiceerde ze in zijn boek ‘Is toeval echt toevallig?’ (bol.com). Ook professor David Spiegelhalter van de universiteit van Cambridge verzamelt toevalligheden, in de Cambridge Coincidences Collection. Aan deze database kunt u zelf uw eigen toevalligheden toevoegen.

Het verhaal van Richard Parker staat op vele websites, maar deze is bijzonder, omdat hij geschreven is door een verre nazaat van de onfortuinlijke Richard Parker. Deze nazaat boekstaaft talloze toevalligheden die allemaal te maken hebben met het verhaal van zijn verre voorvader Richard Parker.